SÜTÇÜ SIĞIRLARIN BEDEN KONDİSYON PUANLAMASI

GİRİŞ
Her süt üreticisi, laktasyon döneminde iken çok aşırı şişman (yağlı) ya da çok zayıf (ince) durumda olan sığırlara sahiptir. Bu inekleri tanımlamadaki başarısızlık, hastalıkların tedavileri için gerekli olan maliyeti büyük ölçüde artırır, süt üretiminde kayıplara neden olur ve fertiliteyi azaltır. Bu makale, ineklerin beden kondisyonlarının nasıl puanlanacağını, puanların nasıl karşılaştırılacağını ve laktasyonun değişik safhaları için normal puanların ne olduğunu tanımlamaktadır. 

Burada tanımlanan sistem Vermont Üniversitesi'nde görevli E. E. Wildman tarafından geliştirilmiştir.Beden kondisyonu, hayvan tarafından taşınan beden yağı (rezerv) depolarının bir aynasıdır (yansımasıdır). Bu yağ depoları ineklerin ihtiyaç duydukları enerji için yeterli yemi tüketemedikleri dönemlerde inekler tarafından kullanılabilir. Yüksek verimli ineklerde bu durum laktasyonun ilk döneminde olur, fakat kısıtlı, kötü kaliteli yemle beslendikleri ya da hasta oldukları zaman da bu durum gerçekleşebilir. Ağırlık kaybının şekillendiği bir dönemden sonra inekler, normal beden kondisyonunu kazanmak için ihtiyaç duyduklarından daha fazla yemle beslenme ihtiyacı duyarlar.

İnekler, hem gözlemle hem de omurga kısımları, bel ve but bölgelerinin elle muayenesi ile puanlanmalıdır. Tuber ischii'ler, Tuber coxa'lar, omurga kemiklerinin üst kısımları ve kaburgaların uç kısımları üzerlerini örten herhangi bir kas dokusuna sahip değildir. Bu nedenle bu alanların örtüsünü deri ve yağ depolanmalarının bir kombinasyonu olarak görür ya da hissedersiniz.

El ile beden kondisyonunu tahmin etmek oldukça kolaydır. Tuber ischii, kalça kemiği ve omurgaya karşı parmak uçları ile baskı yapılır. Kısa kaburgaların uçlarının çevresi başparmakla ve bel bölgesi üzerinde parmaklarınızla ve kalçanın hemen önündeki kısa kaburgaların bulunduğu yerden elle sıkı bir şekilde tutularak muayene yapılır. Parmak uçlarının basıncı yağ tabakasının miktarını iyi bir şekilde belirlemeyi sağlar.

Beden kondisyon puanı sürüyü beslemekle sorumlu kişi tarafından yapılmalıdır. Standartlaştırılmış puanları sağlamak ve korumak için bu makalede ifade edilen standartlara düzenli olarak müracaat edilmeli ve sürünüzden sorumlu Veteriner Hekiminizle ve besleme danışmanınızla bilgi alış verişinde bulunmalısınız.

İnekler laktasyonun her safhasında yağ depolanmalarındaki değişiklikleri ortaya koyabilmek için düzenli olarak puanlanmalıdır. İdeal olarak tüm hayvanlar en azından laktasyonda 4 - 5 kez ve kuru dönemin başında ve sonunda puanlanmalıdır. Puanlar laktasyon safhasına (ineğin kuru dönem ya da laktasyonda olmasına göre) dayanarak değerlendirilmelidir. Daha gelişmiş (karmaşık) sistemlerde bilgisayara geçirilmiş kayıtların var olduğu sistemler gibi, gelecek buzağılama günleri izlenmelidir. Bunu yapmak için geleneksel bir yol da her test gününden sonra Ontario Sütçü Sürü Geliştirme Birimine ait sürü raporuna göre beden kondisyon puanlarını kaydetmektir. 

Bu, ineğin laktasyonu, üretim seviyesi ve buna bağlı olarak bireysel şekilde ineklerin yemleme seviyelerini belirlemek için ihtiyaç duyulan tüm bilgileri kapsayan kondisyon puanı bakımından, tanımlanması için bir referans sağlar. Bir inek için ya da bir sürü için laktasyon boyunca kondisyon puanlarını analiz etmek amacıyla bireysel puanlar aşağıdaki grafik üzerinde çizilebilir (şekil 2). Laktasyon sayısı, üretim seviyesi veya sağlık problemleri gibi noktalar grafiğin yorum kısmını geliştirmek için aşağıda çizilmiş noktalara ilave edilebilir.

Kondisyon puanları 1'den (çok ince, yağsız bir inek) 5 puana (ciddi şekilde aşırı kondisyonlu (aşırı yağlı) kadar sıralanır. İdeal kondisyon puanları buzağılama ve kuru dönemde 3.5 - 4, pik laktasyonda 2.5 - 3.0'lük puan aralıklarına düşer. Herhangi bir laktasyon dönemi sonunda 1 kondisyon puanlık sınıftan daha fazla bir değişim gösteren inek yoktur. Beş kondisyon puanına ait sınıfların tanımlamaları aşağıda verilmiştir.
Pratikte sürünün elle puanlanması her inek için yalnızca 10-15 saniye alır, bilgi rahatlığı sağlar. Yemleme ve idari programınızın sonuçlarını izlemek için sürünüzdeki çalışmaya düzenli bir beden kondisyon puanlaması uygulaması dahil edilmelidir.

Kondisyon puanı 1.
Bu inek çok zayıftır. Bel bölgesi raf gibi çıkıntılı bir görünüm vermekle beraber dokunulduğunda kısa kaburgaların uçlarının keskin olduğu belirlenir. Bireysel olarak omurganın prosesus spinosus'u çıkıntılıdır. Pin (Tuber ischii) ve hook (Tuber coxa) kemikleri keskin şekilde belirlenir. Thurl (Tuber ischii ve Tuber coxa arasındaki alan) bölgesi ve bacakların üst kısmı (hip veya hook) çöküntülü ve eğiktir. Anal bölge geri çekilmiş gibi ve vulva çıkıntılı görünümlüdür.

Bu inek zayıftır. Kısa kaburgaların uçları hissedilebilir ve bireysel olarak omurga görülebilir şekilde hafif çıkıntılıdır. Kısa kaburgalar raf gibi veya belirgin şekilde sarkma benzeri bir şekil yapmaz. Hook (Tuber coxa) ve pin (Tuber ischii) kemikleri çıkıntılıdır fakat hook ve pin çıkıntıları arasındaki thurl bölgesinin çöküntüsü az belirgindir. Anüs etrafındaki alan az miktarda geri çekilmiş ve vulva hafif çıkıntılıdır.

Ortalama beden kondisyonuna sahip bir inek. Kısa kaburgalar hafif bir basınçla hissedilebilir. Bu kemiklerin aşırı sarkık ve raf gibi bir görünümü kaybolmuştur. Omurga yuvarlaklaşmış bir kabartı halindedir, hook ve pin kemikleri yuvarlaklaşmış ve aşırı yumuşamıştır. Anal bölge dışa doğru dolgundur fakat yağ depolanmasıyla ilgili bir kanıt yoktur.

Aşırı kondisyonlu bir inek. Bireysel olarak kısa kaburgalar yalnızca sıkı bir basınç uygulandığı takdirde hissedilebilir. Raf benzeri görünüm olmadan aşırı yuvarlaklaşma görünümü mevcuttur. Omurganın çatısı, bel bölgesi ve rump (arka taraf) alanları üzerinde düzleşir, bel kemiği üzerinde yuvarlaklaşır. Hook kemikleri aşırı yumuşamıştır ve omurga üzerindeki hook kemikleri arasındaki kemer düzdür. Pin kemikleri etrafındaki alanda yağ depolanmalarının parça parça görünüm kazanmaları söz konusudur.

Yağlı bir inek. Bedenin üst hattı, hook ve pin kemikleri ve kısa kaburgalar görülemez. Kuyruk kemiği etrafında ve kaburgaların üzerinde yağ depolanmaları belirgindir. Bacakların üst kısmı dışa doğru eğilmiştir, göğüs (döş) kısmı ve kaburga ve kalça arasındaki alan sıkıdır ve bel kemiği çok yuvarlaklaşmıştır.