Değerli yetiştiriciler işletmelerinizi ziyaretimiz ile değişik toplantı veya çeşitli nedenlerle birlikte olduğumuz zamanlarda kesif yem hazırlama konularında sorulan soruların cevaplarını bu sayıdaki yazımızda değerlendirmeye çalışalım. Süt sığırcılığı ile uğraşan yetiştiricilerimiz genelde kendi yemimizi (karma yem) yapabilirmiyiz sorusunu yöneltmektedirler. 

Aslında kesif yem denildiği zaman işletmede üretilen bazı kesif yemlerin kullanımı bu kesif yemlerden üretilen karma yemin yapılma şartlarının nasıl olacağının iyice bilinmesi gereğidir. Çünkü yoğun çabalarla elde edilen veya işletmeye dışarıdan alınan kesif yemlerin tekniğine göre işlenmesi ve kullanımı esas olmalıdır. Bu nedenle işletmelerin mevcut yemi değerlendirmeleri için gerekli alet ve ekipmana sahip olması ve bu mekanizasyon işlemlerinin doğru kullanımının sağlanması gerekir.

Normal şartlar altında işletmelerde üretilen veya dışarıdan temin edilen kesif yemlerin bir veya bir kaçı kaba yeme ilaveten rasyonlarla veriliyorsa bu konuda bazı hususlara dikkat etmek gerekir. Bu kesif yemler için; depolama, kırma ve ezme gibi hususlardır. Kesif yemlerde depolama için %12'den fazla nemin olmaması yemin besin içeriğinin bilinmesi kırma veya ezme işleminde besin kayıplarının en az düzeyde olmasına kırılan veya ezilen yemin tam olarak sindirilebilecek büyüklükte olması ile yemleme planlaması yapılarak organik ve inorganik maddelerce zengin yemlerin kırma veya ezilme işleminden sonra stokta fazla bekletilmemesidir.

Karma yemde kesif yem grubu içerisindedir. Kesif yemler doğal olarak kendi yapısı gereği besin maddesi içerirler. Karma yem ise bu kesif yemlerden amaca göre istenen besin madde içeriğini sağlamaya yönelik oluşturulan bir mamül maddedir. Bu bağlamda genel olarak karma yemin tanımını yapacak olursak; Karma yem: amaca uygun olarak hayvanların organik ve inorganik maddeler bakımından besin madde (enerji, protein ve diğer besin maddeleri) ihtiyaçlarını dengelemek amacıyla belirli bir formülasyona göre üretilen sindirilme oranı yüksek homojen karışımlardır.

Tanımdan da anlaşılacağı gibi oluşan mamül maddenin her biriminde besin kompozisyonu farklı olmayıp aynı özelliği taşımaktadır. Buna göre kesif yemlerden üretilecek karma yem için gerekli alet ve ekipmanın yanında oluşturulacak sisteminde tekniğine göre çalıştırılması esas olmalıdır.
Karma yem üretimi konusunda ise mevcut durum ve istekler farklı yöndedir. Bazı işletmeler işletmelerinde ürettikleri karma yem kalitesinden menun olmadıklarını söylemektedirler. 

Bazı yetiştiriciler ise yem üretimini işletmede kendilerinin yapması durumunda karlı bir iş yapıp yapmayacakları konusunda tereddüt içindedirler. Eğer yapacakları üretim ekonomik ve amacına uygun yapılacaksa bu işi yapmalıdırlar yoksa amacına göre yapılmayan üretim zararına bir durum oluşturabilir. Şöyleki; Bazı yetiştiricilerimiz karma yemin birkaç kesif yemin (hububat, değirmencilik kalıntıları, küspeler v.s) rastgele kürekle veya özelliği bilinmeğen karıştırıcılarla karışımın yapıldığında işlemin tamamlandığı yönündedir. 

Bu düşünce çok yanlış bir düşünce olup, yem yapma tekniğini bilmeden yapılan masrafların işletmeye pahalıya mal olacağı bilinmelidir. Çünkü karma yem yapma tekniğinde Vitamin ve Mineral premiksleri ile diğer yem katkılarının karışımı homojen olmadıkça elde edilen mamül maddeden istenilen fayda sağlanamaz. Mamül madde için zincirin halkasını oluşturan kaliteli hammadde, depolama, öğütme, karıştıma ile yem ve mamül madde analiz sonuçlarının amaca uygun olması gerekir. Yoksa sonuçta özelliği belli olmayan mamül maddenin hangi amaç için kullanılacağını bilmek mümkün değildir.

Süt sığırı işletmeleri; girdiler içinde büyük paya sahip olan yemin maliyet hesabını doğru yapmak zorundadırlar. Bunu yaparken mamül ürünün kalite ve kantitesinin istenilen özellikte olup olmadığına dikkat etmelidirler. Çünkü çok değerli mamül maddenin üretimi için gerekli makina, işgücü, stok maliyeti ve işletme sermayesi ile diğer gerekli unsurlardan dolayı yaptığı üretimin sürdürülebilirliği yanında ekonomik olup olmadığının bilinmesinde yarar olup bu maliyet unsurlarının dikkate alınarak karar vermek en akılcı bir yoldur.

Karma yem üretiminde işletmedeki hayvanların yaş, ırk, cinsiyet ve verim yönüne bakılarak üretim yapılmalıdır. Bilhassa süt sığırları için işletmede üretilen veya dışarıdan temin edilen sığır süt yeminin 1 kg'ından kaç kg süt elde edilebileceğinin bilinmesi gereklidir. Dışarıdan temin edilen yemin analiz sonuçlarının İl Birliklerindeki teknik elamanlara gösterilerek 1kg yemle kaç kg süt elde edilebileceğini öğrenmeleri eğer işletmede üretim yapılıyorsa amaca göre rasyonların İl Birliklerindeki Feedbase programında yaptırmaları kendi yararlarına olacaktır.

Sonuç olarak; kaba yemlere ilaveten verilecek kesif yemlerin besin kaybının olmaması için işleme tekniğine uyulması gereklidir. Kesif yemlerden oluşturulacak karma yemin kendi işletmelerinde üretimi için işletme büyüklüğüne göre yapılan işlemin ekonomik olması yanında sürdürülebilirliğine bakılarak karar verilmesi, ve bu işlemler için gerekli mekanizasyona sahip olunması şarttır. Eğer belirtilen şartlar yeteri değilse yapılacak iş fayda yerine zarar getirir. Ürününüz bol, kazancınız bereketli olsun.

*: Kullanımda premiks çuvalındaki etiket bilgilerine göre uygulama yapılmalıdır.